Het gebruik van primaten in biomedisch onderzoek

Feedback van Dr. Andre Menache, zoöloog, dierenarts en lid van de European College of Animal Welfare and Behavioral Medicine, op de beelden gefilmd in het Biomedical Primate Research Centre (BPRC) in Nederland.

Voordat ik het gebruik van apen bespreek bij het BPRC in Rijswijk, wil ik graag reageren op het gedrag van de mensen die in de video worden getoond. Deze individuen zijn geen sadisten. Het zijn gewone mannen en vrouwen die ongevoelig zijn geworden voor het leed van de apen om hun eigen emoties te beschermen. Terwijl de meeste apen in het BPRC aan het einde van de onderzoeken hun leven verliezen, verliezen de meeste mensen die daar werken hun compassie. Maar het hoeft niet zo te zijn, ik zal hieronder uitleggen waarom.

Het gebruik van primaten in biomedisch onderzoek is een erg controversieel onderwerp. Onze maatschappij is tegen het onnodig lijden van dieren, vooral als het om primaten, honden en katten gaat. De enige reden dat burgers dierproeven accepteren is omdat ze geloven dat het een ‘noodzakelijk kwaad’ is, een manier om nieuwe behandelingen te vinden voor menselijke ziektes. Ook is het publiek zich grotendeels niet bewust van hoeveel dierenleed zich afspeelt binnen het BPRC en zal geschokken zijn bij het zien van de beelden in deze video. Er is inmiddels echter voldoende wetenschappelijk bewijs om het gebruik van primaten in biomedisch onderzoek aan te vechten, naast de morele argumenten.

Opmerkelijk is dat het BPRC het laatste primaten onderzoekscentrum in Europa was om te stoppen met het gebruik van chimpansees, in 2004. De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen vond echter dat biomedisch onderzoek met primaten nog steeds essentieel was voor de volksgezondheid. ¹ Een belangrijke doorbraak was de aankondiging in 2015 door de Amerikaanse National Institutes of Health (de grootste organisatie voor biomedische financiering ter wereld) om financiering voor onderzoeken met chimpansees te stoppen. Deze belangrijke beslissing was gebaseerd op een wetenschappelijk rapport geschreven door het Amerikaanse Institute of Medicine, dat concludeerde dat chimpansees niet langer als onmisbaar werden beschouwd voor biomedisch onderzoek. ²

Waarom is dit zo belangrijk en relevant met betrekking tot het BPRC? De chimpansee is evolutionair gezien ons naaste familielid. Mensen en chimpansees worden gescheiden door 5 tot 7 miljoen jaar evolutie en delen 98% hun DNA met ons. Mensen en apen worden echter gescheiden door 25 miljoen jaar evolutie. We moeten daarom concluderen dat apen nog minder relevant voor biomedisch onderzoek zijn dan chimpansees. ^3 4 5

De reden dat chimpansees een slecht voorbeeld zijn voor menselijk medisch onderzoek, wordt geïllustreerd door het feit dat ze van nature immuun zijn voor HIV/AIDS, hepatitis, de meest voorkomende malaria en ze lijden aan verschillende vormen van kanker dan mensen. Apen zijn in evolutionaire termen veel meer verwijderd van mensen dan van chimpansees. Bovendien zijn apen die afkomstig zijn uit Vietnam genetisch anders dan apen die afkomstig zijn uit de Filippijnen of uit Mauritius. ⁶Dit kan de uitkomst van de onderzoeksgegevens beïnvloeden.

Het grootste deel van de dierproeven die bij het BPRC worden uitgevoerd is onderzoek naar virussen en infectieziekten. Ik heb al een kritiek gepubliceerd over vergelijkbaar apenonderzoek uitgevoerd aan het Karolinska Instituut in Zweden. Dat rapport is in onderstaande referentielijst beschikbaar. ⁷

Proefdieren-onderzoek wordt tegenwoordig steeds meer bekritiseerd vanuit de wetenschappelijke gemeenschap. Van biomedisch onderzoek kan maar liefst 87,5% inefficiënt en verspilling zijn. Volgens professor Michael Bracken: “Voor elke 100 onderzoeksprojecten leidt slechts de helft tot gepubliceerde bevindingen. Van die 50 heeft de helft aanzienlijke ontwerpfouten, waardoor hun resultaten onbetrouwbaar zijn. En van die 25 is de helft overbodig of onnodig vanwege eerder werk.” ⁸

Er is ook groeiende bezorgdheid dat proefdieren-onderzoek niet wordt ondersteund door wetenschappelijk bewijs. De redacteur van het British Medical Journal, Dr. Fiona Godlee, stelt de vraag “Hoe voorspellend en productief is dieronderzoek?” ⁹ In hetzelfde tijdschrift vraagt Dr. Pandora Pound: “Levert dierproeven-onderzoek voldoende bewijsmateriaal om een hoeksteen van biomedisch onderzoek te zijn?” ¹⁰

In het licht van de wetenschappelijke kritiek is het, naast het publieke verzet tegen het lijden van primaten, nu zeker tijd voor burgers en politici om een onafhankelijke en transparante evaluatie te krijgen van het onderzoek dat bij BPRC in onze naam en met onze belastingen wordt verricht. Het rapport op de BPRC-website met de titel “Prestaties” is niet acceptabel. Dit document bevat veel claims, maar biedt geen enkele wetenschappelijke referentie om deze beweringen te ondersteunen ^11 12

Wat nu nodig is, is een transparante en onafhankelijke kosten-batenanalyse van primatenonderzoek bij het BPRC sinds het in 1994 een onafhankelijke stichting werd. Een dergelijke beoordeling moet het totale aantal en de soorten primaten omvatten die sinds 1994 zijn gebruikt en gedood; de totale kosten voor de belastingbetaler in de term van bedrijfskosten sinds 1994; en de namen en adressen van de mensen die gered zijn als gevolg van het primatenonderzoek bij BPRC. Zodra al deze informatie is verkregen, zal het publiek voor de eerste keer een goed geïnformeerd oordeel kunnen vellen over de activiteiten binnen het BPRC. Het publiek kan dan de rechter zijn.

Andre Menache BSc(Hons) BVSc Dip ECAWBM (AWSEL) MRCVS

1. Relocation of Chimpanzees
2. NIH Will No Longer Support Biomedical Research on Chimpanzees
3. An analysis of the Bateson Review of research using nonhuman primates
4. Comparing the human and chimpanzee genomes: Searching for needles in a haystack
5. Are animal models predictive for humans?
6. The genetic composition of populations of cynomolgus macaques (Macaca fascicularis) used in biomedical research
7. Does Swedish monkey experiment contravene EU law?
8. Much Biomedical Research is Wasted, Argues Bracken
9. How predictive and productive is animal research?
10. Is animal research sufficiently evidence based to be a cornerstone of biomedical research?
11. BPRC achievements
12. BPRC onderzoeksresultaten