Stichting Pensioenfonds Dierenartsen (SPD) werkt hard om de premies van de dierenartsen zo te beleggen, dat in de toekomst iedereen van een goed pensioen verzekerd is. Dit verhaal zal niet gaan over de dekkingsgraad, maar over de impact die de beleggingen van jouw ingelegd geld heeft op het klimaat, biodiversiteit en dieren.
Als een pensioenfonds (uit jouw naam!) belegt, maakt het daarmee de economische activiteiten van een bedrijf mogelijk. De producten variëren van geneesmiddelen tot een liter benzine aan de pomp. Maar er zijn ook indirecte effecten, die gaan van maatschappelijk verantwoorde zaken zoals innovatie, scholing van werknemers en het creëren van banen, tot ongewenste zaken zoals vervuiling van rivieren, het kappen van bossen, veroorzaken van aardbevingen en uitstoten van broeikasgassen. De laatste categorie wordt meestal niet als kosten doorberekend, de zg. externaliteiten. Complexe materie dus. Banken en fondsen vatten al die positieve en negatieve, indirecte effecten tegenwoordig samen in ESG*. Die ESG-aspecten worden door externe firma’s onderzocht en als rating of als onderzoeksrapport doorgegeven aan de bank of het fonds. Voor klimaatverandering zijn de data inmiddels vrij goed bekend, voor andere onderwerpen nog lang niet. Dus de impact van bedrijven op ontbossing, biodiversiteit en dierenleed is zelden bekend.
De lijst van de grootste kolen-, olie- en gasbedrijven en hun negatieve invloed op het klimaat is tegenwoordig wel bekend en actueel. Maar om te bepalen hoe “diervriendelijk” of “klimaatvriendelijk” de investeringen van een fonds zijn, heb je vergelijkbare onderzoeken nodig. En ook voor ontbossing geldt, dat het overzicht en inzicht ontbreekt, want door alle dochterbedrijven en brievenbusconstructies via Kaaimaneilanden, Nederland en Luxemburg zie je daar door de bomen… niet meer door wie het bos nu precies verdwijnt.
Op de website van de SPD staat een lijst van bedrijven. Die is lang, maar die bedrijven zijn ook lastig te labelen. Het is moeilijk te controleren of SPD hiermee haar Maatschappelijk Verantwoord Beleggingsbeleid (‘We beleggen niet in de grootste wapenfirma’s, niet in tabak, niet in kolenbedrijven en niet in teerzanden’) nakomt. Zelfs al eisen ze van hun “onderinvesteerders” dat die zich houden aan de principes van Verantwoord Beleggen, dan zegt dat nog niet dat die zich daar ook op een verantwoorde en aanvaardbare manier aan conformeren. Is een firma die 10% van zijn omzet via kolenelectriciteitscentrales behaalt, een kolenbedrijf? Zijn de activiteiten van een bedrijf dat pijpleidingen maakt, zodat teerzandolie kan worden vervoerd, te beschouwen als maatschappelijk verantwoord ?
De website van de SPD noemt Achmea IM, Wereldwijd High Yield-fonds en BlackRock CCF developed World (ESG screened) indexfund. Verder zijn er vermeldingen van een bedrijfsobligatiefonds en onroerendgoedinvesteringen, zonder dat er details worden aangegeven, zoals naam of uitvoerder.
Wat heel voorbeeldig is, is dat SPD vermeldt welke 25 ondernemingen zijn uitgesloten bij haar beleggingen. Hieruit kunnen we bij vergelijking met de Top100 Kolenlijst (GCEL uit 2020) afleiden, dat er wel kolenbedrijven in de investeringsportfolio van de SPD aanwezig zijn. Dus de door de SPD gehanteerde definitie van wat er onder de noemer kolenbedrijf valt, laat blijkbaar wel ruimte. Om meer duidelijkheid te krijgen en om een en ander beter te kunnen beoordelen hebben wij de SPD tweemaal schriftelijk benaderd voor het aanleveren van meer gegevens. De eerste keer werd door ons gevraagd om de beleggingsportefeuille, de tweede keer was het letterlijke verzoek om gegevens van de beleggingsportefeuille 2019 en 2020 aan te leveren, inclusief de posities m.n. ook van aandelen en obligaties, hetgeen de gegevens zijn die nodig zijn voor een grondige analyse. In beide gevallen volgde een verwijzing naar gegevens die ook op de website van de SPD staan en die onvoldoende zijn voor het uitvoeren van een analyse. Dus een behoorlijke analyse van dier- of klimaatvriendelijkheid of hoe algemeen duurzaam de portefeuille is, is niet te maken door ontbrekende gegevens.
De website van het SPD vermeld wel het volgende: “in 2020 heeft SPD onder alle deelnemers en gepensioneerde deelnemers uitvraag gedaan naar hun voorkeuren ten aanzien van verantwoord beleggen. De gemiddelde deelnemer wil dat SPD meer rekening houdt met maatschappelijk verantwoord beleggen, maar niet (te veel) ten koste van de hoogte van het (toekomstige) pensioen.” Waaruit je zou concluderen, dat de gemiddelde SPD-deelnemer van mening is, dat maatschappelijk verantwoord beleggen minder resultaten zou opleveren dan minder duurzame beleggingen. En dat ze de toekomst van kinderen of kleinkinderen van minder belang achten dan het kortetermijn-eigenbelang. Maar hoog rendement en duurzaamheid sluiten elkaar tegenwoordig niet meer uit: duurzame beleggingen renderen op dit moment meer dan niet-duurzame. En gerenommeerde financiële instellingen waarschuwen voor investeringen in fossiel en in productie van dierlijke eiwitten. (stranded assets).
Wellicht hebben onze twee verzoeken niet de juiste personen bij de SPD bereikt, maar het lijkt erop dat de SPD ondanks twee gerichte verzoeken daartoe, de beleggingsportefeuille niet openbaar wil maken. Andere beleggingsfondsen (incl. ABP en PFZW) doen dit wel. Bovendien ziet DNB als toezichthouder graag een betere interactie met de deelnemers.
Voor wat betreft dierenwelzijn en de daaraan gerelateerde investeringen zijn geen gegevens bekend, ook niet voor de SPD. Uit een publicatie uit 2019 van onderzoeksbureau i&o blijken i.h.a. deelnemers aan pensioenfondsen in meerderheid negatief te staan tegenover zaken als plofkippen en kooivarkens. Er is ook bereidheid om iets van het pensioen in te leveren ten gunste van dierenwelzijn, maar die bereidheid is beperkt.
Het belang van dieren, dierenbescherming, natuur en milieu wordt door het overgrote deel van pensioendeelnemers onderschreven. Mogelijk liggen die cijfers voor de groep dierenartsen nog hoger. Dus is het geven van een gedetailleerd inzicht in de beleggingen en investeringen inzake dierenwelzijn en het bieden van mogelijkheden voor analyse daarvan zeker voor een pensioenfonds als de SPD een absolute noodzaak.
De conclusie: SPD geeft onvoldoende openheid van zaken. Jammer, nu is controle door de eigen deelnemers heel lastig.
We hopen nl. niet dat er het een en ander aan schort. Voor zover nu te beoordelen valt, lijkt het duurzaamheidsbeleid van de SPD in vergelijking met andere pensioenfondsen zeker niet in het onderste deel van het lijstje te staan. Het voornemen tot uitsluiting van kolen en teerzand is een goed begin van daadwerkelijk duurzaam investeren. Maar actiepunten voor verbetering in de toekomst zouden moeten zijn het aanscherpen van de definitie, zodat echt alle kolenbedrijven uit de investeringen gaan wegvallen, en voor de andere fossiele categorieën (olie, gas, bruinkool) het vaststellen een tijdspad binnen welk de SPD daaruit geheel teruggetrokken wil zijn (divesteren).
Onderzoek uitgevoerd door René van der Luer (Caring Vets-bestuurslid) in samenwerking met Marjolein van Dillen ( zelfstandig data-analist en een van de specialisten van de PensioenVergroeners)
