Over welke diersoorten we tot onze morele cirkel moeten rekenen, zei de Britse filosoof Jeremy Bentham (1748-1832):
“Het gaat er niet om dat ze kunnen denken of praten. Het gaat erom of ze kunnen lijden”.
Dit idee heeft sindsdien centraal gestaan in ons denken over dierenwelzijn. Lang werd gedacht dat vissen buiten deze kring vielen, maar er lijkt steeds meer wetenschappelijke consensus te ontstaan dat vissen pijn kennen [1,2,3,4,5,6,7,8] en dat we dus rekening moeten houden met hun belang om niet te lijden.
Belangenorganisaties zoals Sportvisserij Nederland (644.000 aangesloten leden) werpen tegen dat de pijn anders is dan bij mensen omdat vissen deze pijn niet bewust waarnemen [9]. Los van het feit dat dit nog helemaal niet duidelijk is [10], is er hier sprake van typisch mens-centraal denken. Ook als deze pijn anders zou zijn als bij mensen, gaat het erom dat ze (hun eigen) pijn kennen en dus lijden. Volgens Prof. Niels Dingemanse (gedragsonderzoeker, LMU München) hebben vissen eenzelfde respons- systeem op stress als mensen [11].
Hoogleraar Gert Flik (ecologie en fysiologie, Nijmegen) stelt (nota bene in een visblad) dat het buiten kijf staat dat vissen stress ervaren [12], maar dat heeft consequenties. Niet alleen voor het vangen en doden van vissen voor voedsel, maar zeker ook voor het beoefenen van de “vis-sport” als hobby. Zou je voor voedselwinning (en dat is zeer discutabel gezien de gevolgen van de grootscheepse visvangst voor de ecologie) – daar waar dat niet anders kan – nog kunnen denken aan het ontwikkelen van meer pijnloze vangmethodes, zo heeft het vangen van vis louter als sport geen enkel excuus meer.
Het woord “sport” suggereert een eerlijke wedstrijd, maar de verliezer staat van tevoren al vast. Ontspannen in de natuur langs de waterkant zitten kan ook zonder haken door lippen te jagen en voor doodsangst onder andere soorten te zorgen. Pijn en stress komen voor in de natuur, maar het is wezenlijk anders en moreel verwerpelijk als je deze louter voor je plezier anderen toebrengt.
Sportvisserij Nederland moedigt actief ouderen en vooral ook kinderen aan te gaan vissen.
In het programma “Op1” van vrijdag 28 mei werd er opzichtig reclame gemaakt voor het normaliseren van sportvissen onder vrouwen, zonder enige kritiek of vorm van ethisch besef. Hier blijkt empathie voor dierenleed compleet te ontbreken, daar waar het in de maatschappij voor andere diersoorten steeds iets beter lijkt te gaan.
Het is gemakkelijk om dat af te schuiven op de lage aaibaarheidsfactor, maar naast traditie lijkt het eigen menselijke belang hier een grote rol te spelen. Als dat belang dan “plezier” is, moet je je afvragen of je dit veroorzaken van leed als samenleving moet willen. Jeremy Bentham vond 200 jaar geleden al van niet.
1 Fish and welfare: Do fish have the capacity for pain perception and suffering?
2 Do Fish feel pain? Reviewed by Raquel E. Rodríguez
3 Do fishes have nociceptors? Evidence for the evolution of a vertebrate sensory system. Lynne U Sneddon, Victoria A Braithwaite, and Michael J Gentle
4 Fish can feel pain in similar way to humans, study concludes
5 Fish do feel pain, study concludes
7 Do fish feel pain? The science behind fish sentience
8 It’s official: Fish feel pain
10 The Cambridge declaration on consiousness
11 How to love animals in a human shaped world Henry Mance, pag. 9
13 Vissende dames in de spotlights
